Το Μυστικό Ρόδο είναι μια υπέροχη συλλογή διηγημάτων ρομαντικής φανταστικής λογοτεχνίας που είχε δημοσιευθεί το 2016 για το τότε φοιτητικό αναγνωστικό κοινό του περιοδικού Φανταστική Λογοτεχνία. Πλέον κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλέος, σε μετάφραση της Εύας Παναγιωτοπούλου και επιμέλεια κειμένων του Σταμάτη Μαμούτου.
Εμβαθύνοντας στα νοήματα των κειμένων
διαπιστώνει κανείς ότι ο Γέητς στο
Μυστικό Ρόδο περιγράφει, μέσα από διαδοχικά διηγήματα φαντασίας, την σύγκρουση
μιας ιδεαλιστικής πνευματικής τάξης με τις υλιστικές δυνάμεις του κόσμου της καθημερινής
εμπειρίας. Ο Γέητς εστιάζει σε μια αντιπαράθεση, δηλαδή, του ιδεαλισμού με τον
υλισμό. Επίσης, στα διηγήματα του Μυστικού Ρόδου ο Γέητς επιχειρεί το
πνευματικό πάντρεμα του παγανισμού με τον χριστιανισμό. Αρκετές φορές αποδίδει
στις καθεστηκυίες δομές της εκκλησιαστικής γραφειοκρατίας τα «γήινα» και
«υλιστικά» γνωρίσματα ενώ στους απόκληρους παγάνους, στους περιπλανώμενους
ιππότες ή στους χριστιανούς θρησκευόμενους αλαφροΐσκιωτους τα ιδεαλιστικά. Πολύ
χαρακτηριστικό παράδειγμα του ρομαντικού του ύφους αποτελεί το εισαγωγικό
ποίημα «Προς το Μυστικό Ρόδο». Σε αυτό παρατηρούμε το αφηγηματικό πλέξιμο της
παγανιστικής αρχαιότητας με τον χριστιανικό μεσαίωνα σε ένα φόντο που
συγκροτείται πάνω στις εθνικές ιρλανδικές παραδόσεις, από το οποίο αναδύεται
μια υμνική διάθεση προς τον αγνό έρωτα.
Η ανάμιξη της αρχαιότητας με τον χριστιανικό μεσαίωνα στο πλαίσιο ενός επιλεκτικά πρισματικού ανορθολογισμού -μια ανάμιξη που στα μάτια των ρομαντικών διανοητών αναδεικνύει συνέχειες τις οποίες εγκολπώνει ο εθνικός βίος από την αρχαιότητα στον μεσαίωνα κι από τον μεσαίωνα στην νεότερη εποχή- αποτελεί κεντρικό στοιχείο της ρομαντικής παραδοσιοκρατίας. Η ιστορική συνέχεια που εκφράζεται μέσα από την ύπαρξη των εθνών και βασίζεται στο πάντρεμα της αρχαιότητας με τον μεσαίωνα υφίσταται ως ιδέα σε όλο το φάσμα του πολιτικού Ρομαντισμού, σε κάθε χώρα της Ευρώπης που αναπτύχθηκε. Από τους πρώιμους Γερμανούς ρομαντικούς μέχρι τους Βρετανούς Προραφαηλίτες που είχαν εμπνεύσει τον Γέητς και από αυτούς ως τον ελληνικό Ρομαντισμό. Στο δοκίμιο που έφερε τον τίτλο που έφερε τον τίτλο Περί Γερμανίας ο Χάινριχ Χάινε (1797-1856) είχε γράψει ότι οι Γερμανοί ρομαντικοί,
«θέλησαν
να αποκαταστήσουν τον καθολικό μεσαίωνα, γιατί αισθάνθηκαν πως υπήρχαν εκεί,
συντηρημένες υπό άλλες μορφές, πολλές ιερές αναμνήσεις των πρώτων τους προγόνων
και της αρχέγονης εθνικότητάς τους […] έτσι μίσησαν τον προτεσταντισμό και τον
φιλελευθερισμό που, […] δοκίμασαν να καταλύσουν τα ιερά απομεινάρια του
γερμανισμού».[1]
Στα εγχώρια διανοητικά δρώμενα, σε αντίστοιχο ύφος, ο Ίων Δραγούμης (1878-1920) ενθουσιασμένος όταν διάβασε αυτό απόσπασμα του Χάινε το έγραψε στο ημερολόγιό του και συμπλήρωσε από κάτω το εξής.
«Έτσι
και οι δημοτικιστές είναι romantiques,
που σπάζουν τα δεσμά του γραμματισμένου ψευτοκλασικισμού, και βρίσκουν τη σχέση
του χριστιανισμού με στοιχεία της παλιάς ελληνικής θρησκείας που διατηρήθηκαν
στις λαϊκές παραδόσες τις περιφρονεμένες από τους γραμματισμένους. Οι
δημοτικιστές, που σιχάθηκαν τον καθαρευουσιάνικο ψευτοκλασικισμό, τη λόγια
παράδοση που προσπάθησε να συντρίψει τα ιερά απομεινάρια του ελληνισμού που
βρίσκεται στα βάθη της ψυχής των Ελλήνων».[2]
Στην οπτική των διανοητών του Ρομαντισμού
υπάρχει ένας αδιόρατος δεσμός που ενώνει στοιχεία της παγανιστικής αρχαιότητας
με επιλεκτικές πτυχές του μεσαίωνα. Ο δεσμός αυτός αποτελεί την ουσία του
εκάστοτε έθνους και αποδεικνύει την ενότητά του ανά τους αιώνες. Συνήθως, οι
ρομαντικοί αντιπαρατάσσουν αυτή την προνεωτερική ενότητα στις διαλυτικές τάσεις
του ατομικιστικού φιλελευθερισμού της νεωτερικής περιόδου. Το ίδιο κάνει και ο
Γέητς μέσα από τους βαθύτερους συμβολισμούς της ρομαντικής του λογοτεχνίας.
Μπορείτε να αγοράσετε το Μυστικό Ρόδο από τα παρακάτω καταστήματα.
Αθήνα
Πολιτεία (Ασκληπιού1-3)
Πρωτοπορία (Γραβιάς 3)
Comiconshop (Σόλωνος 128)
Αλληλεγγύη των φίλων (Χαριλάου Τρικούπη 14)
Θεσσαλονίκη
Πρωτοπορία (Λεωφ. Νίκης 3)
Πάτρα
Πρωτοπορία (Γεροκωστοπούλου 31)
[1] Αρχείο Ίωνα Δραγούμη, Ίων Δραγούμης, Φύλλα Ημερολογίου Ε΄
(1913-1917), Ερμής, Αθήνα 1988, σελ. 199.
[2] Εγγραφή Απρίλης 1916, ο.π., σελ. 135.
